Azərbaycan Respublikası Mədən Hasilatı üzrə Şəffaflıq Təşəbbüsünün tətbiqində pilot ölkə olmuş, hasilat sənayesində şəffaflıq (bundan sonra – HSŞ) və hesabatlılıq üzrə beynəlxalq səyləri daim dəstəkləmişdir. Beynəlxalq səviyyədə HSŞ üzrə hesabatlılığın təmin edilməsi məqsədilə Azərbaycan Respublikasında lazımi tədbirlər həyata keçirilmiş və mütəmadi hesabatlar dərc edilmişdir.
Son illərdə hesabatlılığı təşviq edən beynəlxalq prinsip və standartlarda hesabatvermə mexanizmlərinin səmərəliliyinin artırılması və daha çevik işləməsi məqsədilə mühüm dəyişikliklər edilmişdir. Bu dəyişikliklərdən biri də dövlət idarəçiliyində müasir texnologiyalardan istifadə etməklə aparılan işin səmərəliliyini artırmaq, məlumatlardan istifadə imkanlarını sadələşdirmək, məlumatları sərbəst əldə etmək üçün şəffaflıq və hesabatlılığın müntəzəmliyini təmin etmək məqsədilə hesabatlılığın aidiyyəti dövlət qurumlarının fəaliyyətinin ayrılmaz tərkib hissəsinə çevrilməsi yolu ilə tədricən onların açıqlama və hesabatvermə sistemlərinə inteqrasiya olunmasıdır.
HSŞ sahəsində beynəlxalq standartların ardıcıl tərəfdarı olaraq Azərbaycan Respublikası bu dəyişikliklərin ölkəmizdə tətbiqini təmin etməyi və onların müsbət nəticələrindən yararlanmağı zəruri hesab etmişdir. Bununla əlaqədar Azərbaycan Respublikasının Prezidenti tərəfindən “Hasilat sənayesində şəffaflıq üzrə hesabatlılığın tətbiqi ilə bağlı əlavə tədbirlər haqqında” 2020-ci il 28 iyul tarixli 1114 nömrəli Fərmanı imzalanmışdır. Fərmanın icrası olaraq Dövlət Statistika Komitəsi tərəfindən hasilat sənayesində şəffaflıq üzrə daha ardıcıl və dayanıqlı hesabatlılığın tətbiqini, bu sahədə rəsmi statistika məlumatlarının ictimaiyyətə açıqlanmasını, habelə sistemləşdirilməsini təmin etmək məqsədilə Azərbaycan Respublikasının Energetika Nazirliyi, Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiəsi Nazirliyi, Maliyyə Nazirliyi, İqtisadiyyat Nazirliyi, Ekologiya və Təbii Sərvətlər Nazirliyi, Dövlət Gömrük Komitəsi, Dövlət Neft Fondu, Dövlət Neft Şirkəti və “AzərGold” QSC ilə razılaşdırılmaqla “Hasilat sənayesində şəffaflıq üzrə statistik göstəricilər sistemi” hazırlanmış və Komitənin 2021-ci il 25 fevral tarixli 01/14s nömrəli Sərəncamı ilə təsdiq edilmişdir. Göstəricilər sisteminə hasilat sənayesi müəssisələrinin hasil və ixrac etdiyi məhsulların həcmi və dəyəri, əsas infrastrukturu, məhsul növləri üzrə dövlətə ayırmaları və ödənişləri, neft və qaz sazişləri çərçivəsində dövlətə verdikləri məhsulların həcmi, əməliyyat xərcləri və onların strukturu, sosial məqsədlərə çəkdikləri xərcləri, aktivləri, əsas kapitala yönəltdiyi investisiyaları, işçilərinin sayı və onların əməkhaqqısı barədə, eləcə də ölkə üzrə tərtib edilən enerji və əmtəə balansı, bir sıra digər əsas makroiqtisadi göstəricilər daxil edilmişdir.
2021-ci ildə hasilat sənayesi sahəsində fəaliyyət göstərən müəsisələrdən və
müvafiq dövlət qurumlarından göstəricilər sisteminə uyğun olaraq statistik məlumatlar
toplanmış, yoxlanmış və həmin məlumatlar əsasında “Hasilat sənayesində şəffaflıq üzrə
məcmu hesabat” hazırlanmışdır. 2022-ci ildə isə hasilat sənayesində şəffaflıq üzrə ardıcıl
və dayanıqlı hesabatlılığın təmin edilməsi prosesini davam etdirmək, məlumatlardan
istifadə imkanlarını sadələşdirmək, bu kontekstdə şirkətlərin üzərinə düşən informasiya
yükünü azaltmaq, məlumatların toplanması mexanizmlərinin səmərəliliyini və operativliyini artırmaq, bu sahədə rəsmi statistika məlumatlarının ictimaiyyətə
açıqlanmasını təmin etmək məqsədilə 2021-ci ildə kağız formasında toplanan
məlumatların elektron qaydada toplanmasını həyata keçirmək üçün yeni proqram
təminatı hazırlanmış, Dövlət Statistika Komitəsinin internet səhifəsinin “Elektron
xidmətlər” hissəsinin “Rəsmi statistik hesabatların təqdim edilməsi” bölməsinin “Sənaye
statistikası” alt bölməsində yerləşdirilmişdir. Bununla bağlı, hasilat sənayesində fəaliyyət
göstərən müəssisə və təşkilatlar təlimatlandırılaraq məlumatların onlayn toplanması
həyata keçirilmişdir.
